*** HARRAN/ŞANLIURFA ***

HARRAN EVLERİ..
Harran’ın en ilgi çeken ve külah biçimindeki, kemik kubbeli evleridir. Harran denilince, hemen bu evler akla gelir. Biri kalenin içinde, biri yerleşmede olmak üzere, iki Harran evi restore edilerek kullanışa açılmış olup, günübirlik tesis olarak kullanılmaktadır. 
HARRAN KÜLTÜR EVİ..
Ali Kızıl yaklaşık 12 yıldır medeniyetler beşiği Harran’da 10 çocuğuyla birlikte Harran Kültür Evinin İşletmeciliğini yapmaktadır. Harran Kültür Evi ören yerinin tam ortasında keyifli bir mekan, 200-300 yıllık tarihi geçmişi vardır. 19 odadan oluşuyor...

İlginç bir doku oluşturan ve yerleşmenin güney kesiminde yoğunlaşan bu evler, ören yerinden toplanan tuğlalarla eski kentin kalıntısı üzerine, son 150-200 yıllık dönemde inşa edilmişlerdir... 

Harran evlerinde kare bir alan üzerini örten külah biçiminde bir kubbe var. Yan yana gelen tek kubbeler, iç kısmında kemerlerle birbirine bağlanır ve içeride geniş bir oturma mekanı oluşur. Bölgenin iklimine uyumlu olan bu evler; yazın serin, kışın ise sıcak olur... 

Diğer yörelerdeki kerpiç kubbeli evlerin aksine, Harran evlerinin kubbeleri tuğladan yapılmıştır. Bunun iki nedeni vardır. Birincisi: çevrede ağaç bulunmaması, ikincisi ise, harabelerdeki bol miktarda bulunan tuğla malzemedir...  

Tescilli evlerin çoğu boş olup, yalnız birkaçında hala ikamet edenler bulunmaktadır...

Harran’ın bu evlerinde tavukların, daha çok yumurtladığı, at gibi bazı hayvanların daha uysal olduğu, kuru soğanların daha çabuk filizlendiği, yiyeceklerin bozulmadığı söyleniyor...

1979 yılında, arkeolojik ve kentsel SİT alanı olarak tescil edilen ve kubbe evleri korumaya alınan Harran’da, ören yerinden malzeme toplanması, her çeşit inşaat yapılması, kanal açılması yasaklanmıştır. O tarihte, 960 adet kubbe sayılan yerleşmede, bu sayı dondurulmuştur... 

Harran’a ilk vardığınızda: mutlaka sizi karşılayanlar olacaktır. Bu yörenin birkaç dil de bilen çocuk ve gençleri; sizlere Harran’ı tanıtmaya hazırlar, küçük bir ücret karşılığı onların bu hizmetinden yararlanabilirsiniz...
 

ŞEYH HAYAT EL-HARRANİ TÜRBESİ VE CAMİİ
Hayat el-Harrani XII. Yüzyılda yaşamış İslam alimlerindendir. Türbesinin yer aldığı camii onun sağlığında inşa edilmiştir. Hayat el-Harrani 1185 tarihinde vefat etmiş ve 1195 tarihinde türbesi camiinin kuzeyine bitişik olarak inşa edilmiştir. 

XVII. yüzyılda Harran’a gelen Evliya Çelebi de bu türbeden söz etmiştir:
"Şeyh Yahya Ziyaret Yeri, Harran dibindedir. Kutupluğa ayak basmış ulu sultandır. Harran Kalesi’nin yanında çöl tarafında büyük bir kubbe içinde metfundur. Çöl Arapları bu sultana son derece bağlıdırlar hatta Araplar arasında mühim bir mesele için yemin ettirmek icap etse de Basra, Lahsa, Umman, Cezayir, Kurna’dan gelip bu sultanın üzerine Yahya Hayati’nin başı için deyip duvara el sürse Allah’a yemin etmiş gibi sayılır"

Camii ve türbe günümüzdede özellikle arab kökenli insanlarımızdan çok sayıda ziyaretçi çekmektedir...

HARRAN ULU CAMİİ
Harran höyüğünün kuzey doğu eteğinde yer alan II. Mervan tarafından 744-750 yılları arasında yaptırılmıştır. Bazı kaynaklarda “Cami el-Firdevs” (Cennet Camii) veya “Cuma Camii” olarak da geçen Harran Ulu Camii, Anadolu’nun en eski, en büyük ve en zengin taş süslemeli camii olma özelliğine sahiptir.
Caminin kitabeli doğu duvarı, kıble duvarı, mihrabı, cami iç mekanına açılan orta kemeri ve minaresi günümüzde ayaktadır. İslam taş süsleme sanatının şaheserlerinden olan sütun başlıkları ve kemer taşları camiinin kalıntıları arasında yer almaktadır...

Harran kenti, kendi adıyla anılan büyük bir ovanın merkezinde kurulmuştur.
Tevrat'ta Harran olarak geçen yerin burası olduğu söylenir. İslam tarihçileri bu tarihi kentin kuruluşunu Nuh Peygamber’in torunlarından Kaynan’a veya İbrahim Peygamber’in kardeşi Aran’a (Haran)bağlarlar. Bazı tarihçiler, İbrahim Peygamber’in Filistin’e gitmeden önce Harran’da oturduğunu , bu nedenle Harran’a “İbrahim’in Şehri” denildiğini yazmaktadır.
Harran, 639 yılında Halife Ömer zamanında İslam topraklarına katılmıştır.
İlk çağ’dan beri varlığı bilinen ünlü “Harran Okulunda Üniversite” VIII. ve IX. Yüzyıllarda Sabii , Hıristiyan ve Müslüman alimler serbestçe ve rahat bir ortamda çalışıyorlar ve ilk çağ Yunan aydınlarının çoğu Anadolu‘da bulunan eski yazmalarını Süryanice ve Arapça çeviriyorlardı.
Emevi hükümdarı II. Mervan (744-750) Harran’ı devletin başkenti yapmış ve bu devlet 750 yılında Abbasilere yenilerek yıkılmıştır.
Fatımiler , Zenginler, Eyyübiler ve Selçuklular gibi İslam devletlerinin hakimiyetine giren Harran 1260 yıllarında Moğollar tarafından işgal edildi.1271 yılında kenti ellerinde tutamayacaklarını anlayan Moğollar Harran’ı yakıp yıkarak tahrip ettiler...

İÇ KALE
Kentin güney doğusunda yer alan iç kale, şehir surlarının o bölgedeki devamını oluşturur. Çeşitli dönemlerde hükümdarlık sarayı olarak kullanılan üç katlı kale, günümüzde yer yer yıkılmış durumdadır. 1059 yılın da İslam devletlerinden Fatımiler tarafından yenilen İçkale'nin inşa tarihi bilinmektedir...

Tarihin derinliklerinde bir yolculuk için hazırsanız, buyurun Harran, tam istediğiniz gibi bir yer..
Harran, Şanlıurfa-Suriye sınırındaki Akçakale yolu üzerindedir. Şanlıurfa ile Harran arası uzaklık: 44 km'dir. Şanlıurfa il merkezinden, Harran’a, düzenli olarak, saat başı minübüs seferleri yapılmaktadır...